Powiat kłobucki
| powiat | |||||||
.jpg)
| |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| TERC |
2406 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Starosta | |||||||
| Powierzchnia |
889[2] km² | ||||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
95,2 os./km² | ||||||
| Urbanizacja |
20,97% | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
SKL | ||||||
Adres urzędu: Rynek im. Jana Pawła II 1342-100 Kłobuck | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
Powiat kłobucki – powiat w Polsce położony na północy województwa śląskiego. Utworzony został w 1952 roku. Zlikwidowany w 1975. Ponownie utworzony w 1999 roku w wyniku reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest Kłobuck.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[4] powiat zamieszkiwało 84 591 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 84 501 osób[5].
Struktura[edytuj | edytuj kod]
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejsko-wiejskie: Kłobuck, Krzepice
- gminy wiejskie: Lipie, Miedźno, Opatów, Panki, Popów, Przystajń, Wręczyca Wielka
- miasta: Kłobuck, Krzepice
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki osadnictwa[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze ślady pobytu człowieka na tej ziemi pochodzą z ok. X tysiąclecia p.n.e., tuż po ustąpieniu lodowca, ale właściwa kolonizacja rozpoczęła się od IX wieku n.e. Wczesne średniowiecze było okresem następnej fali osadniczej ludności pochodzącej ze Śląska. Pierwsze wzmianki w dokumentach historycznych – o tych stronach – datowane są na rok 1262 kiedy to w Iwanowicach odbył się zjazd książąt dzielnicowych – Bolesława Pobożnego i Bolesława V Wstydliwego.
W XI w. ziemie współczesnego powiatu kłobuckiego należały do ziemi krakowskiej i były własnością Kazimierza II Sprawiedliwego (1179 r.). Sto lat później pierwsze dokumenty wymieniały Adama, kasztelana z Krakowa, jako zarządzającego tą ziemią. Ten podział administracyjny był utrzymywany prawie do końca XIII w. Początków odrębności administracyjno – terytorialnej należy doszukiwać się po układzie książąt piastowskich z roku 1296 w Krzywiniu: po wyłączeniu Kłobucka z zakresu władzy kasztelańskiej i wprowadzeniu urzędu starosty.
Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]
Różne źródła historyczne podają różne daty powstania miasta Kłobucka. Pod rokiem 1344 dokument Kazimierza III Wielkiego wymienia Prutenusa, jako wójta kłobuckiego, zaś w roku 1339 Kazimierz Wielki zwolnił mieszkańców Kłobucka od wielu danin i powinności.
Istotnym zdarzeniem było odparcie najazdu wojsk Mikołaja opolskiego w 1474 roku. W mieście zdarzały się pożary, które kilkakrotnie nieomal doszczętnie niszczyły zabudowania. W okresie umacniania władzy królewskiej w Polsce Kłobuck miał duże znaczenie, czego dowodem były trzy wizyty Króla Władysława II Jagiełły w tym mieście (w roku 1416, 1420 i 1426).
W latach 1434-1449 żył w Kłobucku kanonik krakowski, historyk Jan Długosz – piastujący tu funkcję proboszcza. Z tego okresu pochodzi opis Kłobucka zamieszczony w Historii Polski. Dzięki położeniu na szlaku handlowym, łączącym Śląsk z Wielkopolską – Kłobuck w średniowieczu rozwijał się prężnie, szczególnie rozwijało się rzeźnictwo w oparciu o pędzone tą trasą bydło. To z kolei spowodowało rozwój miejscowego rolnictwa jako źródła zaopatrzenia już istniejących rzeźni.
Od połowy XIV wieku ośrodkiem władzy administracyjnej na tych ziemiach było starostwo niegrodowe w Krzepicach.
Degradacja[edytuj | edytuj kod]
W roku 1658, decyzją Sejmu Warszawskiego, wyłączono Kłobuck ze starostwa krzepickiego i oddano pod zarząd zakonowi paulinów. Wskutek tej ostatniej decyzji Kłobuck zyskał miano starostwa w powiecie lelowskim. W okresie II rozbioru (1796 r.), odebrano paulinom starostwo Kłobuckie i włączono do dóbr rządowych. Wówczas to z nadania króla pruskiego prywatnym właścicielem miasta stał się Chrystian hrabia Luttichau. W cztery lata później miasto oddano pruskiemu ministrowi Christianowi hr. Haugwitzowi. Po powstaniu Księstwa Warszawskiego Kłobuck znalazł się w powiecie częstochowskim departamentu kaliskiego, a po klęsce Napoleona ziemie te znalazły się w województwie kaliskim, obwodzie wieluńskim i powiecie częstochowskim. Kolejna reorganizacja nastąpiła po upadku powstania listopadowego, wówczas to ziemie te przypisano do guberni warszawskiej. W 1866 roku, na mocy ukazu carskiego, Kłobuck znalazł się w powiecie częstochowskim guberni piotrkowskiej. Reperkusją po klęsce powstania styczniowego była utrata praw miejskich Kłobucka na mocy postanowienia rosyjskiego Komitetu Urządzającego z dnia 23 stycznia 1870 roku, a następnie włączenie do gminy Kamyk (decyzja gubernatora piotrkowskiego z dnia 30.09.1870 r.).
XX wiek[edytuj | edytuj kod]
Przywrócenie praw miejskich nastąpiło dopiero w 1916 roku, a w rok później otwarto filię częstochowskiego urzędu powiatowego. W czasie II wojny światowej Kłobuck był włączony do III Rzeszy, jako część powiatu Blachownia w rejencji opolskiej w prowincji Śląsk (od stycznia 1941 roku w prowincji Górny Śląsk). Po II wojnie światowej z północnej części powiatu częstochowskiego wyodrębniono powiat kłobucki na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 12 kwietnia 1952 roku. Powiat w tej formie przetrwał do 1 czerwca 1975 roku, kiedy to kolejna reforma administracji państwowej zlikwidowała powiaty. Od 1 stycznia 1999 roku Kłobuck ponownie jest powiatem – związkiem 7 gmin i 2 miast, z których największą terytorialnie jest gmina Wręczyca Wielka, a najmniejszą gmina Panki. Łącznie zamieszkuje te ziemie ok. 86 tys. mieszkańców, w tym 18,6 tys. w dwóch miastach (Kłobucku i Krzepicach).
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie powiatu utworzono parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody chroniące głównie cenne kompleksy leśne.
Parki krajobrazowe[edytuj | edytuj kod]
Rezerwaty przyrody[edytuj | edytuj kod]
- Bukowa Góra – rezerwat ścisły
- Dębowa Góra
- Modrzewiowa Góra
- Stawiska
- Szachownica
- Zamczysko
Miasta[edytuj | edytuj kod]
| Miasto | Herb | Ludność | Powierzchnia |
|---|---|---|---|
| Kłobuck | 
|
13 237 | 47,53 km² |
| Krzepice | 
|
4 532 | 27,71 km² |
Wsie powyżej 1000 mieszkańców[edytuj | edytuj kod]
| Wieś | Gmina | Liczba ludności |
|---|---|---|
| Wręczyca Wielka | Wręczyca Wielka | 2718 |
| Miedźno | Miedźno | 2529 |
| Przystajń | Przystajń | 2283 |
| Ostrowy nad Okszą | Miedźno | 2100 |
| Truskolasy | Wręczyca Wielka | 2044 |
| Łobodno | Kłobuck | 1810 |
| Panki | Panki | 1733 |
| Kalej | Wręczyca Wielka | 1668 |
| Biała | Kłobuck | 1451 |
| Starokrzepice | Krzepice | 1319 |
| Złochowice | Opatów | 1283 |
| Kamyk | Kłobuck | 1245 |
| Opatów | Opatów | 1213 |
| Waleńczów | Opatów | 1112 |
| Lipie | Lipie | 1103 |
| Borowe | Wręczyca Wielka | 1044 |
| Szarlejka | Wręczyca Wielka | 1011 |
Starostowie[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Desperak
- Krzysztof Nowak[6]
- Stanisław Garncarek[7]
- Maciej Biernacki[8]
- Roman Minkina[9]
- Henryk Kiepura[1]
Rada Powiatu[edytuj | edytuj kod]
| Ugrupowanie | 2002-2006[10] | 2006-2010[11] | 2010-2014[12] | 2014-2018[13] | 2018-2023[14] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 8 | 5 (LiD) | 8 | 3 (SLD LR) | 1 (SLD LR) |
| Polskie Stronnictwo Ludowe | 8 | 6 | 7 | 12 | 8 |
| Porozumienie Obywatelskie Prawo i Samorządność Ziemi Kłobuckiej | 4 | – | – | – | |
| Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi polskiej – "Ziemia Kłobucka" | 1 | – | – | – | |
| Prawo i Sprawiedliwość | – | 4 | 4 | 4 | 8 |
| Platforma Obywatelska | – | 3 | – | – | |
| Samoobrona | – | 3 | – | – | |
| Koalicja Samorządowa | – | – | 1 | 2 | 2 |
| Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych w Kłobucku | – | – | 1 | – | |
| Unia Samorządowa Powiatu Kłobuckiego | – | – | – | – | 2 |
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 84 854 | 100 | 43 026 | 50,71 | 41 828 | 49,29 |
| Miasto | 17 767 | 20,94 | 9235 | 10,88 | 8532 | 10,05 |
| Wieś | 67 087 | 79,06 | 33 791 | 39,82 | 33 296 | 39,24 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu kłobuckiego w 2014 roku[15].
Ludność w latach[edytuj | edytuj kod]
- 1999 – 86 181
- 2000 – 86 184
- 2001 – 86 088
- 2002 – 84 903
- 2003 – 84 805
- 2004 – 84 830
- 2006 – 84 761
- 2007 – 84 789
- 2008 – 84 867
- 2009 – 85 001
- 2010 – 84 975
Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]
Drogi[edytuj | edytuj kod]
Głównymi drogami biegnącymi przez powiat kłobucki są:
- autostrada A1, stanowiąca na tym odcinku autostradową obwodnicę Częstochowy, połączona z drogą krajową nr 43 węzłem komunikacyjnym we wsi Lgota;
- droga krajowa nr 42 łącząca Kamienną koło Namysłowa z Rudnikiem koło Starachowic;
- droga krajowa nr 43 łącząca Częstochowę z Wieluniem, przebiegająca przez Kłobuck i Krzepice;
- droga wojewódzka nr 491 łącząca Raciszyn pod Działoszynem z Częstochową;
- droga wojewódzka nr 492 biegnąca z miejscowości Ważne Młyny, przez Kłobuck do Blachowni;
- droga wojewódzka nr 494 łącząca Częstochowę z DK45 w Bierdzanach.
Linie kolejowe[edytuj | edytuj kod]
Przez powiat biegną linie kolejowe:
Sąsiednie powiaty[edytuj | edytuj kod]
- Częstochowa (miasto na prawach powiatu)
- powiat częstochowski
- powiat lubliniecki
- powiat oleski (opolskie)
- powiat wieluński (łódzkie)
- powiat pajęczański (łódzkie)
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kościół św. Jakuba w Krzepicach -
-
Muzeum Kultury Przeworskiej i Izba Pamięci Bitwy pod Mokrą w Mokrej -
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Uchwała Nr 3/I/2014 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 1 grudnia 2014 roku w sprawie wyboru Starosty Kłobuckiego. Starostwo Powiatowe w Kłobuck. [dostęp 2014-12-02]. (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2007. (GUS), [1]
- ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ Uchwała Nr 283/XXX/2005 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 7 października 2005 roku w sprawie wyboru Starosty Kłobuckiego. Starostwo Powiatowe w Kłobucku. [dostęp 2014-12-02].
- ↑ Uchwała Nr 5/II/2006 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 30 listopada 2006 roku w sprawie wyboru Starosty Kłobuckiego. Starostwo Powiatowe w Kłobucku. [dostęp 2014-12-02].
- ↑ Nowy starosta kłobucki. gazeta.pl. [dostęp 2010-09-29]. (pol.).
- ↑ Uchwała Nr 3/I/2010 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 1 grudnia 2010 roku w sprawie wyboru Starosty Kłobuckiego. Starostwo Powiatowe w Kłobuck. [dostęp 2014-12-02]. (pol.).
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-26].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-26] (pol.).
- ↑ Dituel Sp., Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo śląskie – Powiat kłobucki [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-26].
- ↑ PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-26].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-26].
- ↑ Powiat kłobucki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Serwis powiatu kłobuckiego
- Biuletyn Informacji Publicznej Starostwa Powiatowego w Kłobucku
- Interaktywna mapa powiatu z fotografiami. powiatklobucki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-11)].
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
