Powiat raciborski
| powiat | |||||||||
.jpg) panorama Raciborza | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC |
2411 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta | |||||||||
| Powierzchnia |
543,98 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
198,9 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
59,81% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
SRC | ||||||||
Adres urzędu: Plac Stefana Okrzei 447-400 Racibórz | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| 50°05′13,56″N 18°16′08,04″E/50,087100 18,268900 | |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||
Powiat raciborski – powiat w południowej Polsce (województwo śląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Racibórz.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 108 211 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 107 926 osób[3].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Powiat raciborski leży w Kotlinie Raciborskiej, częściowo na Płaskowyżu Głubczyckim i od strony wschodniej we fragmencie na Płaskowyżu Rybnickim. Powiat przecina rzeka Odra oraz jej dopływy: Psina i Ruda. Południowa część powiatu otwiera się na Bramę Morawską.
Pod względem administracyjnym powiat raciborski należy do województwa śląskiego, a graniczy z terenami, na których wydobywa się węgiel kamienny, obszar ten nosi nazwę Rybnickiego Okręgu Węglowego. Od południowo-zachodniej strony graniczy z Czechami, a mianowicie sąsiaduje z obszarami wydobycia węgla w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim oraz dużą aglomeracją miejsko-przemysłową Ostrawy. Od pozostałych stron natomiast powiat graniczy z rolniczymi gminami powiatu głubczyckiego, kędzierzyńsko-kozielskiego (województwo opolskie), gliwickiego, rybnickiego, wodzisławskiego (województwo śląskie), a na północnym wschodzie z miastem Rybnik. Historycznie teren powiatu leży na Górnym Śląsku[4].
Gminy[edytuj | edytuj kod]
| Herb | Nazwa gminy | Rodzaj gminy | Liczba ludności | Powierzchnia | Gęstość zaludnienia |
|---|---|---|---|---|---|
 |
Racibórz | miejska | 56 397 | 74,96 km² | 777,9 os./km² |
 |
Krzanowice | miejsko-wiejska | 6086 | 47,06 km² | 129,3 os./km² |
 |
Kuźnia Raciborska | miejsko-wiejska | 12 283 | 126,84 km² | 96,8 os./km² |
 |
Kornowac | wiejska | 4707 | 26,3 km² | 179 os./km² |
 |
Krzyżanowice | wiejska | 11 492 | 69,67 km² | 164,9 os./km² |
 |
Nędza | wiejska | 7156 | 57,14 km² | 127,4 os./km² |
 |
Pietrowice Wielkie | wiejska | 7203 | 68,07 km² | 105,8 os./km² |
_COA.svg){kind=small} |
Rudnik | wiejska | 5207 | 73,94 km² | 70,4 os./km² |
Miasta[edytuj | edytuj kod]
- Racibórz – siedziba powiatu raciborskiego, leży w centrum powiatu. Według danych z 28 lutego 2006[5] miasto miało 60 218 mieszkańców. Racibórz jest historyczną stolicą Górnego Śląska, gdzie rezydowali książęta opolsko-raciborscy. Do dzisiaj zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, którą zwą perłą gotyku śląskiego. Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzymało certyfikat ISO 14001.
- Krzanowice – siedziba gminy Krzanowice, leży w południowo-zachodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 2206 mieszkańców.
- Kuźnia Raciborska – siedziba gminy Kuźnia Raciborska, leży w północno-wschodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 5630 mieszkańców.
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2006 Racibórz ma obszar 543,98 km², w tym
- użytki rolne łącznie 61,7% powierzchni (50,7% grunty orne a 10,1% łąki i pastwiska)
- lasy i tereny leśne 25,0% powierzchni.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców powiatu raciborskiego w 2014 roku[6].
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 112 299 | 100 | 58 237 | 51,86 | 54 062 | 48,14 |
| Miasto | 65 865 | 58,65 | 34 356 | 30,59 | 31 509 | 28,06 |
| Wieś | 46 434 | 41,35 | 23 881 | 21,27 | 22 553 | 20,08 |
Ludność w latach[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Liczba ludności | Gęstość zaludnienia |
|---|---|---|
| 1999 | 120 782 | 222,03 |
| 2000 | 119 951 | 220,51 |
| 2001 | 119 106 | 218,95 |
| 2002 | 113 866 | 209,32 |
| 2003 | 113 208 | 208,11 |
| 2004 | 112 570 | 206,94 |
| 2005 | 112 299 | 206,44 |
| 2006 | 115 125 | 211,64 |
Rada Powiatu[edytuj | edytuj kod]
| Komitet wyborczy | 2002−2006[7] | 2006−2010[8] | 2010–2014[9] | 2014–2018[10] | 2018–2023[11] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 3 (SLD-UP) | – | – | – | – |
| Forum Samorządowe Regionu Raciborskiego | 8 | – | – | – | – |
| Razem dla Ziemi Raciborskiej | 12 | 13 | 12 | 10 | 10 |
| Prawo i Sprawiedliwość | – | 5 | 1 | 9 | 9 |
| Platforma Obywatelska | – | 5 | 7 | 4 | 4 (KO) |
| Raciborskie Stowarzyszenie Samorządowe Nasze Miasto | – | – | 3 | – | – |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ziemia raciborska w ciągu tysiąclecia podlegała wpływom wielu kultur oraz zmienności państwowej i politycznej. Zmienne uwarunkowania historyczne kształtowały wielokulturowość i wielonarodowość tego terenu, na którym od wieków współżyją mieszkańcy pochodzenia polskiego, śląskiego, niemieckiego oraz morawskiego (czeskiego)
Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]
- 1 maja 1816 – formalnie powstał powiat raciborski, w ramach reorganizacji Państwa Pruskiego,
- 4 lutego 1920 – część powiatu raciborskiego, Kraik hulczyński (cz. Hlučínsko, niem. Hultschiner Ländchen), została przekazana Czechosłowacji,
- 1921 – po zakończeniu I wojny światowej na Górnym Śląsku przeprowadzony został plebiscyt, w wyniku którego powiat raciborski został podzielony. Jego wschodnia część znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej, zachodnia w granicach Niemiec. 30 maja 1921 polska część powiatu raciborskiego została przyłączona do powiatu rybnickiego[12],
- 2 października 1938 – wkroczenie wojsk niemieckich na Kraik hulczyński,
- 30 października 1938 – Kraik hulczyński został przyłączany do powiatu raciborskiego w rejencji opolskiej w ramach Okręgu Rzeszy Śląsk,
- czerwiec 1942 do 1945 – istniało 5 obozów dla Polaków (Polenlager) w powiecie raciborskim,
- 31 marca 1945 – Armia Czerwona zajęła Racibórz, paląc go w czasie walk. Żołnierze radzieccy, w ramach rewanżu, celowo zniszczyli 85% całej zabudowy. Pozostała część powiatu została zajęta przez wojska radzieckie w drugiej połowie kwietnia 1945 roku,
- 9 maja 1945 – polska administracja objęła władzę na ziemi raciborskiej i czechosłowacka administracja objęła władzę na ziemi hluczyńskiej,
- 1967 – utworzono miasta Kuźnia Raciborska,
- 1975 – powiat raciborski został przeniesiony z województwa opolskiego do województwa katowickiego, a powiaty, jako jednostki administracyjne zostały zlikwidowane,
- lipiec 1997 – tereny powiatu raciborskiego nawiedziła powódź tysiąclecia,
- 2001 – przywrócono prawa miejskie Krzanowicom,
- 1 stycznia 1999 – powiat raciborski został reaktywowany.
Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Krzyżanowice[edytuj | edytuj kod]
- pałac z XVIII wieku wraz z budynkiem bramnym należący w przeszłości m.in. do rodziny Lichnowski. W pałacu przebywali m.in. Franciszek Liszt i Ludwig van Beethoven. Obecnie dom opieki dla upośledzonych prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek.
Kuźnia Raciborska[edytuj | edytuj kod]
- kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny
- cmentarz z końca XIX w.
Racibórz[edytuj | edytuj kod]
- odbudowywany Zamek Piastowski z unikalną Kaplicą Zamkową pw. św. Tomasza Becketa z XIII wieku
- gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP
- rezerwat leśno-stawowy „Łężczak”
- Arboretum Bramy Morawskiej
- Rynek z Kolumną Maryjną z 1727 roku oraz kościołem św. Jakuba
- Muzeum prezentujące m.in. ekspozycje:
- „Rok obrzędowy na Górnym Śląsku
- „W Krainie Ozyrysa” z mumią Egipcjanki
- „Dawne techniki dentystyczne”
- Kościół Ducha Świętego z 1334 roku, obecnie muzeum, w kościele oprócz aktualnych wystaw można zobaczyć freski z 1635 roku, przedstawiające adorację błogosławionej Eufemii i Zesłanie Ducha Św.
- Baszta więzienna z fragmentem zachowanych murów miejskich.
Rudy[edytuj | edytuj kod]
- dawne Opactwo Cysterskie
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Rudach
- Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach
Tworków[edytuj | edytuj kod]
- kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, perła śląskiego baroku, zachowane i wyeksponowane sarkofagi z XVII wieku.
Wojnowice (gmina Krzanowice)[edytuj | edytuj kod]
- pałac w Wojnowicach w stylu neobarokowo-klasycystycznym z 1828 roku, położony w 4,5-hektarowym parku, wybudowany przez Carla Johanna Kuh’a. W 1872 r., zakupiony i rozbudowany przez rodzinę von Banck. Obecnie mieszczą się w nim: Dom Przyjęć okolicznościowych, Muzeum Dawnej Wsi, oraz pierwsze w Polsce Muzeum Horroru. Działa w nim również Stowarzyszenie Pałac w Wojnowicach – wczoraj, dziś, jutro.
Wybrane imprezy kulturalne[edytuj | edytuj kod]
- styczeń:
- Regionalne Kolędowe Spotkania Wspólnot Śpiewaczych (Racibórz)
- Powiatowy Przegląd Inscenizacji Bożonarodzeniowych „Pójdźmy do Betlejem”
- luty:
- Biesiada Śląska Szkół Specjalnych „Bajtel Gala” (Racibórz)
- Biesiada Śląska (Krzyżanowice)
- marzec:
- Międzynarodowy Przegląd Teatrzyków Przedszkolnych (Tworków, gm. Krzyżanowice)
- Procesje konne w Poniedziałek Wielkanocny (Racibórz-Sudół, Pietrowice Wielkie, Bieńkowice gm. Krzyżanowice)
- kwiecień:
- Targi ekologicznego ogrzewania (Pietrowice Wielkie)
- Ogólnopolski Festiwal Ekologicznej Piosenki i Wiersza dla Dzieci i Młodzieży Szkolnej w Raciborzu
- maj
- Festyn majowy (Nędza)
- Festiwal Państwowych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych KOWADŁO (Kuźnia Raciborska)
- Międzynarodowy Koncert poświęcony pamięci Beethovena i Liszta (Krzyżanowice)
- czerwiec
- Święto Pieśni Chóralnej „Trojok Śląski” w Rudach
- Dzień Opavy w Raciborzu
- sierpień
- Międzynarodowa impreza kolarska (Racibórz)
- wrzesień
- Dni Raciborza
- październik
- Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Barwy Jesieni” (Racibórz)
- Raciborski Przegląd Pieśni Religijnej „Spotkałem Pana”
- listopad
- Festiwal Pieśni Chóralnej do słów Eichendorffa
- grudzień
- Gwiazdka Serc (Racibórz)
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Miasto jest członkiem Związku Subregionu Zachodniego i należy do Euroregionu Silesia. Racibórz jest stolicą Euroregionu.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Drogowy[edytuj | edytuj kod]
- Drogi wojewódzkie:
- Droga wojewódzka nr 416
- Droga wojewódzka nr 417
- Droga wojewódzka nr 421
- Droga wojewódzka nr 425
- Droga wojewódzka nr 915
- Droga wojewódzka nr 916
- Droga wojewódzka nr 917
- Droga wojewódzka nr 919
- Droga wojewódzka nr 920
- Droga wojewódzka nr 921
- Droga wojewódzka nr 922
- Droga wojewódzka nr 923
- Droga wojewódzka nr 933
- Droga wojewódzka nr 935
- Droga wojewódzka nr 936
Powiat raciborski leży w pobliżu autostrady A1 (północ-południe) i autostrady A4 (wschód-zachód).
Lotniczy[edytuj | edytuj kod]
- Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (około 80km)
- Port lotniczy Ostrava-Mošnov (około 60km)
- Port lotniczy Kraków-Balice (około 140 km)
Powiaty partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- zarządcy powiatu raciborskiego
- powiat raciborski (1743–1817)
- powiat Ratibor (1818–1945)
- powiat raciborski (1945–1975)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ https://web.archive.org/web/20171201033607/http://www.haus.pl/images/mapa.jpg.
- ↑ Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Powiat raciborski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ Dituel Sp., Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo śląskie – Powiat raciborski [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-28].
- ↑ Dziennik Rozporządzeń Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku z 1921 r. Nr 8, poz. 33.
- ↑ Powiat Raciborski: Współpraca Powiatu Raciborskiego z Wrexham County Borough. [dostęp 2009-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 września 2009)]. (pol.).
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
