Powiat rycki
| powiat | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC |
0616 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta |
Dariusz Szczygielski | ||||||||
| Powierzchnia |
615,54 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2020) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
91 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
47,32% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
LRY | ||||||||
Adres urzędu: ul. Wyczółkowskiego 10a08-500 Ryki | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Powiat rycki – powiat w Polsce (województwo lubelskie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą są Ryki. Jest to najdalej na zachód wysunięty powiat województwa lubelskiego.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejskie: Dęblin
- gminy miejsko-wiejskie: Ryki
- gminy wiejskie: Kłoczew, Nowodwór, Stężyca, Ułęż
- miasta: Dęblin, Ryki
Historia[edytuj | edytuj kod]
Powiat rycki został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie warszawskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat rycki złożyły się 1 miasto i 24 gromady, które wyłączono z powiatu garwolińskiego w tymże województwie[2]:
- miasto Dęblin
- gromady Bazanów Nowy, Białki Dolne, Bobrowniki, Czernic, Grabów Rycki, Jagodne, Kłoczew, Korytnica, Moszczanka, Niwa Babicka, Nowodwór, Pawłowice, Rokitnia Stara, Rososz, Ryki, Sobieszyn, Stężyca, Strych, Swaty, Trojanów, Ułęż, Wola Zadybska, Wola Życka i Zadybie Stare
Na uwagę zasługuje fakt, że w momencie utworzenia powiatu Ryki, stolica powiatu, nie były miastem, tylko wsią (siedzibą gromady). Prawa miejskie Ryki odzyskały rok później, 1 stycznia 1957 roku[3]. Wtedy też z powiatu ryckiego wyłączono gromadę Strych i włączono ją z powrotem do powiatu garwolińskiego[4]. 31 grudnia 1959 roku do powiatu ryckiego przyłączono gromadę Walentynów z powiatu łukowskiego w województwie lubelskim[5].
Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat rycki podzielono na 2 miasta i 6 gmin[6] :
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu ryckiego włączono głównie do nowego (mniejszego) województwa lubelskiego, oprócz gmin Kłoczew i Trojanów, które włączono do województwa siedleckiego[7].
Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono powiat rycki, tym razem w województwie lubelskim, lecz o nieco mniejszym obszarze w porównaniu z tym z początku 1975 roku: gmina Trojanów pozostała przy Mazowszu (w powiecie garwolińskim w województwie mazowieckim), natomiast gmina Kłoczew powróciła do powiatu ryckiego i znalazła się po raz pierwszy na Lubelszczyźnie[8]. Miasto i gminę Ryki połączono 1 stycznia 1992 roku we wspólną gminę miejsko-wiejską Ryki[9]. 27 listopada 1996 roku miasto Dęblin określono jako gminę miejską[10].
Porównując obszar dzisiejszego powiatu ryckiego z obszarem z 1956 roku można zauważyć, że niektóre tereny dawnego powiatu ryckiego znajdują się obecnie w powiecie garwolińskim (woj. mazowieckie), w gminach Trojanów i Maciejowice.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 59 859 | 100 | 29 886 | 49,93 | 29 973 | 50,07 |
| Miasto | 28 252 | 47,20 | 14 139 | 23,62 | 14 113 | 23,58 |
| Wieś | 31 607 | 52,80 | 15 747 | 26,31 | 15 860 | 26,50 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu ryckiego w 2014 roku[11].
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[12] powiat zamieszkiwało 55 988 osób.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 6,8% do aktywnych zawodowo[13].
Inne[edytuj | edytuj kod]
30 kwietnia 2019 r. Rada Powiatu uchwaliła tzw. stanowisko w sprawie powstrzymania ideologii gender i "LGBT". 8 maja 2019 r. na oficjalnej stronie internetowej Powiatu ryckiego pojawiła się publiczna informacja zatytułowana Powiat Rycki wolny od ideologii gender i "LGBT"[14]. Za przyjęcie tego aktu samorząd powiatowy został odznaczony medalem przez wojewodę lubelskiego Przemysław Czarnka w dniu 16 maja 2019 r[15]. Jednakże uchwalenie tego typu aktu i jego "nagrodzenie" wywołało kontrowersje i było przedmiotem debaty publicznej. Potępił je również Rzecznik Praw Obywatelskich, w ocenie którego akt dyskryminuje określoną, wybraną grupę obywateli, a jego zapisy stoją w sprzeczności z zapisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prawa międzynarodowego, a także uderzają w podstawowe wolności obywatelskie i prawa człowieka[16].
Starostowie ryccy[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie źródła[17]:
- Tadeusz Prządka (1 stycznia 1999 – 28 listopada 2002)
- Stanisław Jagiełło (28 listopada 2002 – 18 maja 2004)
- Leszek Filipek (18 maja 2004 – 2 grudnia 2010)
- Stanisław Jagiełło (2 grudnia 2010 – 20 listopada 2018)
- Dariusz Szczygielski (20 listopada 2018 – nadal)
Sąsiednie powiaty[edytuj | edytuj kod]
- powiat łukowski
- powiat lubartowski
- powiat puławski
- powiat kozienicki (mazowieckie)
- powiat garwoliński (mazowieckie)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 282
- ↑ Dz.U. z 1956 r. nr 52, poz. 234, wcześniejsze prawa miejskie w latach 1782-1810
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 28
- ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 70, poz. 442
- ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
- ↑ Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612.
- ↑ Powiat rycki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-12-06] (pol.).
- ↑ Powiat Rycki wolny od ideologii gender i „LGBT”. ryki.powiat.pl, 2019-05-08. [dostęp 2019-06-20].
- ↑ Wojewoda rozdał medale za walkę z LGBT. dziennikwschodni.pl, 2019-05-16. [dostęp 2019-06-20].
- ↑ Anton Ambroziak: Bodnar: Uchwały przeciw „ideologii LGBT” godzą w obywateli i mogą naruszać Konstytucję RP. archiwumosiatynskiego.pl. [dostęp 2019-06-20].
- ↑ Rafał Rudka (red.): Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. III: Starostowie województwa lubelskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2023, s. 31. ISBN 978-83-62251-82-7. [dostęp 2023-09-14].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Miasta na prawach powiatu |
|
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
